IAAF mới đây đã công bố một điều khoản mới đối với một số giải đấu, quy định rằng các vận động viên nữ thừa testosterone (một loại hormone nam) phải sử dụng thuốc liên tục trong sáu tháng để giảm mức testosterone xuống dưới mức giới hạn trước khi tham gia thi đấu. Điều khoản này đã bị nhiều người chỉ trích. Cố vấn pháp lý Nam Phi của IAAF thậm chí đã từ chức để phản đối về quy định này. Vậy sự nguồn của vụ việc này là gì? Hãy cùng lắng nghe những chia sẻ của cả hai bên.

Không ai khác, mục tiêu của IAAF chính là Semenya, nữ hoàng trong đường đua cự ly trung bình người Nam Phi (nguồn ảnh: Reuters)

Bên ủng hộ 

Phân nhóm theo giới tính cũng giống như phân nhóm theo cân nặng, phải có tiêu chí mới công bằng. Giới tính của con người không đơn giản như bạn nghĩ. Định nghĩa sinh học của giới tính là nhiễm sắc thể XX và XY. Nhưng vẫn tồn tại một tỷ lệ nhất định nhiễm sắc thể XXY, được định nghĩa về mặt y học là lưỡng tính, bất kể được xếp vào nhóm nào đều gặp phải vấn đề liên quan đến tính công bằng. Ngay cả khi các nhiễm sắc thể bình thường, vẫn có thể xảy ra tình trạng đột biến gen, dẫn đến sai lệch so với sự phát triển giới tính thông thường. Về mặt tập luyện, sẽ công bằng hơn khi sử dụng testosterone để phân biệt giới tính.

Bên phản đối 

Tại sao một vận động viên từng được coi là phụ nữ từ nhỏ nhưng vì vóc dáng đặc biệt vốn có của mình lại bị buộc phải chấp nhận những điều chỉnh từ bên ngoài? Vậy NBA có nên điều chỉnh độ dài đôi chân của mọi người về độ dài như nhau để dẫn đến công bằng không?

Bên ủng hộ 

Những người mang nhiễm sắc thể Y (giới tính nam) có ưu thế nhiều hơn trong lĩnh vực thể thao do mức testosterone cao hơn nhiều so với những người không có nhiễm sắc thể Y. Testosterone càng cao thì sức mạnh cơ bắp và khả năng vận chuyển oxy trong máu càng cao. Một số người có nhiễm sắc thể XY có thể được xem là nữ giới do đột biến gen, nhưng hàm lượng testosterone của họ thực sự gần với nam giới. Nghiên cứu của chúng tôi đã xác nhận rằng vận động viên với hàm lượng testosterone cao bất thường sẽ có ưu thế hơn 3% tại hạng mục 800 mét và 400 mét. Trong một cuộc thi mà thắng thua chỉ bởi vài mili giây thì ưu thế này thực sự khá không công bằng với những người còn lại.

Bên phản đối 

Nghiên cứu của họ về mặt cơ bản vẫn chưa phải là khá đầy đủ. Nghiên cứu bao gồm nhiều môn thể thao khác, không chỉ riêng gì bộ môn chạy ở cự ly trung bình, và kết quả cho thấy lợi thế của testosterone cũng khá rõ ràng ảnh hưởng đến biểu hiện thể thao. Vậy tại sao họ chỉ nhắm vào môn chạy bộ? Trên thực tế, nghiên cứu này chỉ ra rằng các vận động viên nữ có lượng testosterone cao sẽ có ưu thế 2,94%, 2,73%, 2,78%, 1,78% và 4,53% tương ứng với hạng mục chạy 400 mét, 400 mét vượt rào, 800 mét, ném bóng và nhảy sào. Tại sao quy tắc mới này không cần áp dụng cho bộ môn chạy vượt rào, ném bóng và nhảy sào? Rõ ràng quy định này đặt ra chỉ nhằm nhắm đến một ai đó.

Trên thực tế, toàn bộ vấn đề này đã được tranh cãi gần 10 năm kể từ khi Semenya bắt đầu tham gia thi đấu, nhưng vấn đề này còn liên quan đến chủng tộc và giới tính, có thể nói là siêu nhạy cảm, nên không thể nhanh chóng giải quyết được. Để hiểu được toàn cảnh của vấn đề này, chúng ta phải có những hiểu biết về các số liệu thống kê và thông tin y tế có liên quan.

Semenya đã giành huy chương vàng ở cự ly 800 và 1500 mét tại Giải vô địch Bờ biển Ngà của Hiệp hội Vương quốc Anh năm nay (Nguồn ảnh: Reuters)

Hàm lượng testosterone ở hầu hết phụ nữ là từ 0,12 đến 1,79 (đơn vị nmol / lít máu), trong khi hàm lượng testosterone ở nam giới là từ 7,7 đến 29,4. Hàm lượng testosterone của một phụ nữ thường không vượt quá 5, chỉ có 2 trường hợp ngoại lệ là: khối u trong cơ thể, hoặc sự khác biệt của sự phát triển giới tính DSD (Difference of Sexual Development). (Trong y học, DSD được gọi là chứng rối loạn các đặc điểm giới tính, chữ D đầu tiên là Rối loạn (disorder), nhưng từ "rối loạn" quá nhạy cảm nên bây giờ không gọi là "rối loạn", mà gọi là "khác biệt").

Mặc dù testosterone là một loại hoóc môn được sản sinh tự nhiên trong cơ thể con người nhưng nó lại bị liệt vào danh sách thuốc cấm trong hầu hết các cuộc thi thể thao, người chơi không được phép bổ sung testosterone bên ngoài bằng cách tiêm hoặc uống. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tính công bằng của cuộc thi mà còn tác động xấu đến sức khỏe của người chơi.

Giáo sư Stephane Bermon từ Khoa Y học và Khoa học của IAAF chỉ ra rằng nghiên cứu trong 10 năm qua đã cho thấy trong một số môn thể thao nhất định, đặc biệt là chạy cự ly trung bình, khoảng 7 trong số 1.000 vận động viên nữ mắc chứng DSD, chiếm 1 trong số 140 dân số nói chung. Theo thời gian, có thể thấy những vận động viên có hội chứng DSD đã bộc lộ những lợi thế bẩm sinh trong các môn thể thao này. IAAF có nghĩa vụ cung cấp cho các vận động viên một môi trường thi đấu công bằng. Do đó, các vận động viên nữ có triệu chứng DSD cần phải bổ sung hoóc môn tương tự như thuốc tránh thai ít nhất trong sáu tháng liên tục cho đến khi hàm lượng testosterone trong cơ thể giảm xuống dưới 5 khi tham gia các cuộc thi quốc tế dành cho nữ. Những VĐV nữ có hội chứng DSD nhưng không muốn dùng thuốc bổ sung hoóc môn có thể chọn tham gia các cuộc thi dành cho nữ không ở phạm vi quốc tế hay trong nhóm nam tại bất kỳ giải đấu nào hoặc trong nhóm đặc biệt dành cho người có hội chứng DSD (hiện tại chưa có).

Semenya đã từng bị IAAF ra lệnh kiểm tra giới tính, và báo cáo đã bị giới truyền thông phanh phui. Theo nhiều nguồn tin khác nhau, nhiễm sắc thể của Semenya là XY như những người đàn ông bình thường, và có tinh hoàn trong cơ thể. Người ta suy đoán rằng đó là một dạng DSD do đột biến gen 5-ARD. Những người có nhiễm sắc thể XY thường sẽ có khuynh hướng phát triển thành nam giới, nhưng do sự biến đổi di truyền của 5-ARD, cơ thể thiếu khả năng chuyển đổi testosterone thành một hoóc môn nam khác gọi là dihydrotestosterone. Nếu không có dihydrotestosterone, các cơ quan sinh sản bên ngoài sẽ kém phát triển, và do đó làm cho testosterone trong cơ thể thậm chí cao hơn nam giới bình thường.

Có thể bạn chưa biết, Semenya đã kết hôn vào năm 2017 (Nguồn ảnh: Instagram of Caster Semenya)

Trong khoảng thời gian từ năm 2013 đến 2014, IAAF đã yêu cầu Semenya phải duy trì lượng testosterone không cao hơn 10 nếu cô ấy muốn tham gia thi đấu. Khi đó, điểm 800 mét của cô ấy giảm xuống chỉ còn 2:00, kém xa so với 1:54 hiện tại. Các quy định mới lần này nghiêm ngặt hơn. Giới hạn trên của nồng độ testosterone là 5, lúc này Semeya thậm chí không thể có thành tích 2:02 và thậm chí còn có thể không đủ điều kiện tham gia thi đấu (tiêu chuẩn tham gia giải vô địch điền kinh trong nhà ở vòng loại 800 m nữ IAAF 2018 là 2:02). Thành tích này còn kém xa so với thành tích vô địch của cô trong cự ly tương tự, nên không có gì là lạ khi nhiều người nói rằng điều khoản này chỉ dành cho riêng Semenya.

Semenya dễ dàng giành HCV 800m tại Olympic Rio 2016 (Nguồn video: Youtube) 

Tuy nhiên, mặc dù lý do IAAF đưa ra là chính đáng và cũng đã cung cấp nhiều dữ liệu để hỗ trợ quyết định của họ, IAAF vẫn bị tấn công một cách dữ dội trên Internet. Tất nhiên, những chỉ trích chủ yếu đến từ Nam Phi, quê hương của Semenya. Nói cho cùng, việc tước đi vinh quang của một VĐV đạt huy chương vàng tại Thế Vận Hội, cũng như niềm vinh quang của đất nước thì quê hương cô làm sao giữ im lặng trước sự việc này được. Nhưng thật lạ khi nói về tin tức đang gây sốt này, rất ít nữ tuyển thủ bày tỏ ý kiến, ít nhất chúng ta cũng nên lắng nghe tiếng nói của các nữ tuyển thủ khác cùng ngành phải không? Nhưng có thể là vấn đề này quá nhạy cảm, nếu không may kích động đến anti fan, thì nhà tài trợ thậm chí có thể bỏ đi ngang sương. Kết quả là người có liên quan trực tiếp cũng giữ im lặng không nói gì.

Cũng có một số ít ý kiến không rõ ràng lắm, chẳng hạn nữ vận động viên điền kinh 800 mét người Úc Brittany McGowan đã nói sau giải đấu Liên đoàn Anh năm nay: “Kết quả của Semenya thực sự khiến người khác thất vọng, rất nhiều VĐV nữ ở cự ly 400, 800 hoặc 1500 đều có cảm giác này. Bất cứ khi nào chúng tôi nhìn thấy khoảng cách giữa mình và Semenya, hoặc khi liên đoàn thể thao của chính phủ sử dụng kết quả của Semenya để đánh giá màn trình diễn của chúng tôi, đó thực sự là một cực hình. "

Về phía bản thân Semenya, cô đã từ chối đề nghị của IAAF, cô sẽ không dùng thuốc để giảm testosterone trong cơ thể, tất nhiên, cô càng ngại phẫu thuật cắt bỏ tinh hoàn. Chiến lược của cô ấy rất đơn giản. Bạn không cho phép tôi tham gia các cuộc đua dưới 1600 mét. Không sao cả. Tôi sẽ tham dự vào cự ly 5.000 và 10.000. Đây không phải là mục bị hạn chế của IAAF. Xem bạn còn có ý kiến gì nữa không. Vào ngày 4/5, Semenya lần đầu tiên tham gia IAAF Diamond League ở cự ly 1.500 mét, và dễ dàng giành chức vô địch và đã ghi kỷ lục cho Nam Phi. Có vẻ như mối quan hệ giữa Semenya và IAAF sẽ không kết thúc sớm như vậy.

Semenya lần đầu tiên phá kỷ lục 4 phút trong Giải vô địch Doha Diamond League IAAF năm 2018 ở cự ly 1500 mét (Nguồn ảnh: Reuters)

[Nguồn bài viết: Running Biji]